Piłkarskie biografie #1 - Brian Clough

Brian Clough to były piłkarz oraz trener. Jako napastnik spisywał się bardzo dobrze, jednak to co najbardziej utkwiło w pamięci kibiców piłkarskich to jego praca trenerska w Nottingham Forest czy Derby County oraz burzliwy, aczkolwiek krótki, okres spędzony w Leeds United. Nie możemy również zapomnieć o słynnych powiedzeniach Clougha, który nie bał się mówić tego co myśli i wygłaszał niezwykle ciekawe i kontrowersyjne poglądy. Zresztą nie bez powodu dorobił się przydomku „Wielka Gęba”. Angielscy dziennikarze robili wszystko aby móc z nim przeprowadzić wywiad, ponieważ był niezwykle inteligentnym człowiekiem, który zawsze miał coś interesującego do powiedzenia. Jednak przede wszystkim, Clough to trener-cudotwórca, który osiągał sukcesy z prowincjonalnymi klubami. Poza tym nie bez powodu postawiono Mu aż trzy pomniki – w Middlesbrough, Derby i Nottingham a drogę łączącą pomniki w dwóch ostatnich miastach nazwano na jego cześć – Brian Clough Way. Oto, zdaniem wielu, najlepszy angielski trener.

Kariera piłkarska.    

  

Brian Clough urodził się 21 marca 1935 roku w Middlesbrough. To właśnie w klubie z tego miasta grał przez większość swojej piłkarskiej kariery. W 213 meczach w barwach Middlesbrough FC strzelił aż 197 goli, zaś po przejściu do Sunderlandu AFC w 61 spotkaniach 54 razy pokonywał bramkarzy rywali. W wieku 29 lat u szczytu formy doznał poważnej kontuzji kolana co spowodowało, że musiał zakończyć karierę. To niezwykle dramatyczne wydarzenie pozwoliło Mu się w pełni skupić na trenerskiej pracy.

  

Początki.

W 1965 roku został trenerem Hartlepool United. Tam poznał Petera Taylora, który został jego najlepszym przyjacielem oraz współpracownikiem, którego Clough zabierze później ze sobą do Derby i Nottingham, ale o tym za chwile. W Hartlepool nie osiągnął większych sukcesów i w 1967 roku został głównodowodzącym Derby County. „Barany” (przydomek Derby County) grały wówczas w drugiej lidze angielskiej, która wtedy nazywała się Football League Second Division (obecnie Football League Championship). Klub od 10 lat bezskutecznie próbował awansować na najwyższy poziom rozgrywkowy w Anglii. W momencie przejęcia pracy przez Clougha nic nie zapowiadało zmiany na lepsze. Jednak ku zdziwieniu wszystkich, w sezonie 1968/1969 Derby County zaliczyły serie dwudziestu dwóch spotkań z rzędu bez porażki i awansowali do upragnionej First Division (obecnie Premier League). W pierwszym sezonie po awansie na najwyższy szczebel „Barany” zaskoczyły wszystkich plasując się aż na czwartej lokacie. Kolejne rozgrywki przyniosły dziewiątą pozycje a w sezonie 1971/1972 stała się rzecz absolutnie nieprawdopodobna. Derby County, klub który nie tak dawno temu tułał się po dolnych rejonach drugoligowej tabeli, sięgnął po mistrzostwo zostawiając w pokonanym polu ówczesne potęgi, czyli Leeds United i Liverpool FC. W następnym sezonie Derby osiągnęło kolejny niepowtarzalny sukces. W Pucharze Europy (obecnie Liga Mistrzów) zespół prowadzony przez Clougha odpadł dopiero w półfinale z Juventusem Turyn. Jednakże od porażki z włoską drużyną rozpoczął się gorszy okres w jego trenerskiej karierze.

    

Burzliwy okres przed Nottingham.

Tak jak już wcześniej wspomniałem, Brian Clough zawsze mówił to co myśli, ale najczęściej szybciej mówił niż myślał. Po sukcesach z Derby County był rozchwytywany przez angielskich dziennikarzy z którymi zawsze chętnie rozmawiał. Na łamach mediów „Wielka Gęba” otwarcie krytykował swoich przełożonych. Zresztą Brian Clough nigdy nie darzył zbyt wielkim szacunkiem prezesów piłkarskich. Twierdził, że ktoś kto nigdy nie grał w piłkę i nigdy nie trenował żadnego zespołu nie będzie mu rozkazywał. Ta postawa nie spotkała się z aprobatą ze strony jego przełożonych, którzy byli wściekli na Clougha za te słowa. Nie mogli jednak go zwolnić bo był on ulubieńcem kibiców. Ostatecznie, konflikt pomiędzy „Wielką Gębą” a prezesem Derby spowodował, że Clough i jego asystent Peter Taylor złożyli rezygnacje w październiku 1973 roku. Po odejściu z Derby County Brian na krótko został trenerem trzecioligowego Brighton z którym nie osiągnął nic wielkiego, ale trzeba pamiętać, że pracował tam raptem pół roku. Sam Clough prace w Brighton skwitował krótko: „Sukces w tym klubie? To tak jakby wymagać od dżokeja, żeby wygrał wyścig jadąc na ośle”. W 1974 roku został trenerem Leeds United, które w tamtym czasie było jednym z najlepszych klubów w Anglii. Brian Clough chciał wprowadzić ten klub na wyższy poziom, przyćmiewając tym samym ponad dekadę pełną sukcesów pod wodzą poprzedniego trenera Dona Reviego. Warto w tym miejscu przypomnieć, że Revie i Clough byli wrogami. Ten pierwszy, kiedy odchodził z Leeds, powiedział władzom klubu, żeby zatrudniły każdego tylko nie Briana. Z kolei Clough, kiedy był jeszcze trenerem Derby County, krytykował Reviego oraz styl gry jego zespołu, który był oparty na twardej a niekiedy brutalnej grze, czyli dużej liczbie fauli i wślizgów. Określił ten klub jako „dirty Leeds” (brudne Leeds) i domagał się ich karnej degradacji do drugiej ligi za rzekomą korupcje.

Z kolei na pierwszym treningu jako trener Leeds United powiedział piłkarzom: „Możecie wyrzucić wszystkie swoje medale bo nie były zdobyte uczciwie. Dopiero pod moją wodzą będziecie prawdziwymi mistrzami”. Nic dziwnego, że piłkarze zbuntowali się przeciwko trenerowi i naciskali na zarząd aby zwolnił Clougha. Ostatecznie „Wielka Gęba” został zwolniony po zaledwie 44 dniach. Na podstawie jego pracy w Leeds United powstała nawet powieść „Damned United” a w 2009 roku także film o tym samym tytule.

Piłkarskie Himalaje.

W styczniu 1975 roku został trenerem Nottingham Forest i jak się miało okazać powtórzy on wyczyn z Derby poszerzając go o dwa rozdziały. Ale po kolei. Brian przejmował zespół kiedy ten znajdował się na 13 miejscu w Football League Second Division. Klub był w gigantycznych problemach finansowych a mimo to Clough zdołał awansować do First Division w sezonie 1976/1977. Następnie, już w First Division, sięgnął po Mistrzostwo Anglii. Gigantyczne sukcesy osiągał także w rozgrywkach europejskich. W sezonie 1978/1979 klub sięgnął po Puchar Europy a rok później powtórzył ten sukces. Warto przypomnieć, że kiedy Brian rozpoczynał prace w Nottingham to zarząd klubu nie przyjeżdżał na City Ground (stadion Nottingham Forest) i nie oglądali meczów na żywo. Wynikało to z faktu, że ilekroć pojawiali się na stadionie to spotykali się z gorzką krytyką a niektórzy kibice nawet na nich pluli. Kiedy Nottingham Forest zaczęło osiągać sukcesy, Brian Clough nie omieszkał przypomnieć swoim przełożonym komu zawdzięczają to, że fani już na nich nie plują. W ogóle o „Wielkiej Gębie” trudno powiedzieć, że był skromny. Kiedyś powiedział o sobie: „Nie uważam, że jestem najlepszym trenerem na świecie, ale umieściłbym się w czołowej jedynce”. Clough, pomimo swojej pewności siebie, nie pozwolił piłkarzom by Ci mieli o sobie zbyt duże mniemanie. Kiedy w 1979 roku do klubu, za rekordową wówczas kwotę miliona funtów, trafił Trevor Francis, „Wielka Gęba” kazał Mu przygotować dla siebie herbatę. Podobnie było z bramkarzem reprezentacji Anglii, Peterem Shiltonem. Był dyktatorem, ale kochanym dyktatorem, jak mówił o nim John McGovern. W Nottingham Forest Clough pracował aż do 1993 roku, mimo że po drugim Pucharze Europy nie zdobył już żadnego poważnego trofeum. Ten słabszy okres wielu obserwatorów piłkarskich wiąże z tym, że w 1982 roku Brian zakończył współprace ze swoim wieloletnim asystentem, Peterem Taylorem. Clough obraził się na Taylora gdy ten w tajemnicy przed trenerem napisał książkę w której opisał ich wieloletnią współprace i nie podzielił się zyskami. Wielu piłkarzy Nottingham Forest z tamtego okresu podkreśla, że sukcesy drużyny to w dużej mierze zasługa także Taylora i że po jego odejściu coś się załamało. W 1993 roku „Wielka Gęba” przeszedł na trenerską emeryturę. 20 września 2004 roku, w wieku 69 lat, zmarł po długoletniej chorobie alkoholowej.

Złote myśli Briana Clougha.   

Na koniec przedstawiam kilka najciekawszych powiedzeń Briana Clougha.

… o swojej pracy
„Mówią, że nie od razu Rzym zbudowano. Ale to nie ja dostałem tamtą robotę”

… o rozmowach z niezadowolonymi zawodnikami

„Siadaliśmy sami w szatni i na spokojnie rozmawialiśmy przez 20 minut. A potem wspólnie dochodziliśmy do wniosku, że to ja mam rację”

… o swoim ostatnim życzeniu
„Nie przysyłajcie mi kwiatów kiedy umrę. Jeśli mnie lubicie, możecie wysłać je teraz gdy żyje”
… o tym, co zamierza robić po śmierci
„Kiedy odejdę, Bóg będzie musiał zwolnić Mi swoje ulubione krzesło